§ 4.
1. Zakres badania psychologicznego w zakresie psychologii transportu obejmuje:
1) wywiad bezpośredni i obserwację osoby badanej;
2) badania narzędziami diagnostycznymi;
3) ocenę i opis osoby badanej pod względem:
a) sprawności intelektualnej i procesów poznawczych,
b) osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w trudnych sytuacjach, a także dojrzałości społecznej,
c) sprawności psychomotorycznej.
przedstawianych przez badanego/badaną oraz z obserwacji jego zachowania podczas badania. Wywiad psychologiczny ma przybliżyć sylwetkę psychologiczną osoby badanej. W zależności od tego, w jakim celu ktoś przychodzi do pracowni, wywiad może się różnić, akcent może być położony na różne aspekty. Często wywiad traktowany jest po macoszemu, zdarza się, że sprowadza się on jedynie do prośby o wypełnienie ankiety. Być może wynika to z założenia, że i tak można psychologa okłamać. Ankieta na pewno jest pomocna i sama chętnie ją stosuję. Nigdy jednak nie ma mi ona zastąpić wywiadu, a jedynie pomóc w zweryfikowaniu różnych faktów z życia osoby badanej. Ponad to częstą praktyką jest umieszczanie na końcu takiej ankiety oświadczeń do podpisania dla osoby badanej dotyczących samopoczucia, spożywania alkoholu, a także klauzuli RODO. Należy pamiętać o tym, że wywiad nie ma na celu szukania przysłowiowego haka na kierowcę, a rozeznanie się w sytuacji osoby badanej, często pełni kluczową rolę w procesie diagnostycznym.
Czy są jakieś tematy, których psycholog nie może poruszać?
Każda osoba badana ma prawo do poszanowania jej prywatności, psycholog zadając pytania ma za zadanie odpowiedzieć sobie czy istnieją jakieś przeciwwskazania np. do wykonywania zawodu kierowy. Wywiad powinien składać się z dwóch części: pierwsza dotyczy podstawowych danych, druga ma na celu weryfikację postawionych podczas badania hipotez. Wywiad w związku z tym, może być rozbity, przed badaniem psycholog może zaprosić osobę badaną na rozmowę i pozyskać od niej podstawowe informacje takie jak dane osobowe, staż pracy, doświadczenie w pracy jako kierowca, stan zdrowia itp. Taka forma wywiadu może mieć też na celu zredukowanie często występującego na początku badania lęku. Druga część wywiadu jest bardziej pogłębiona i pojawia się na sam koniec badania, wtedy kiedy psycholog podejmuje decyzję o tym, jakiej treści wyda orzeczenie.
Pierwsza cześć wywiadu.
Tu jak już wspomniałam wyżej pyta się o podstawowe informacje dotyczące m.in.:
- danych osobowych (imię, nazwisko, wiek, wykształcenie),
- prawa jazdy (od kiedy, czy było kiedyś zatrzymane, wypadkowość, mandaty),
- stażu pracy,
- celu badania,
- samopoczucia.
Często te dane zawiera ankieta, którą wypełnia osoba badana. Następnie często pojawia się seria pytań, która ma na celu zebranie informacji na temat m.in. problemów zdrowotnych, codziennego funkcjonowania, ewentualnych uzależnień, poprzednich badań.
Druga część wywiadu.
Tak jak pisałam jest to część pogłębiona. Najczęściej pojawia się, gdy mamy do czynienia z obniżeniem wyników w jakiejś badanej sferze. Zadaniem psychologa jest ocenić czy będzie to stanowiło przeciwwskazanie do wykonywania danego zawodu.
Niektóre nowoczesne oprogramowania do aparatury psychologicznej zawierają wbudowany moduł z wywiadem. Znajdują się tam podpowiedzi, jakie pytania można zadać.
Obserwacja.
Psycholog ma zadanie zwrócić uwagę na to, jak dana osoba zachowuje się podczas badania, czy się
denerwuje, jaką ma motywację, w jaki sposób podchodzi do wykonywanych zadań. Ocenie również podlega sposób wypowiadania się, mówienia o sobie, prezentowana pewność siebie, ogólne zachowanie a nawet wygląd zewnętrzny. Dla początkujących psychologów może pomocny być arkusz obserwacyjny. Można go znaleźć w starej metodyce z 2003 roku.
Warto obserwować osobę badaną również podczas rozwiązywania testów czy wykonywania zadań na aparaturze.
Tak zebrane informacje powinny być cenną wskazówką diagnostyczną dla psychologa. To tyle na dziś. Zapraszam też na filmik z tej tematyki.
