Dzień dobry. W tym roku chciałabym szerzej przyjrzeć się kierowcom, ale nie tylko ciężarówek czy autobusów, ale także tym „niezawodowym”, czyli kierowcom samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t. Uważam, że jest to ważna z perspektywy psychologii transportu grupa zawodowa, bardzo niedoceniana, również pod względem badań. Kierowcy, którzy pracują w transporcie międzynarodowym i jeżdżą z towarem pojazdem kat. B nie podlegają ustawie o transporcie drogowym. Wyłącza ich art. 3 wspomnianej ustawy:
Art. 3. 1. Przepisów ustawy nie stosuje się do przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi lub zespołami pojazdów:
1) przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – w niezarobkowym przewozie drogowym osób;
2) o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym rzeczy oraz niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy;
3) zespołów ratownictwa medycznego oraz w ramach usług transportu sanitarnego. (…)
Oczywiście kierowcy kat. B podlegają badaniom z ramienia medycyny pracy, czyli badaniom profilaktycznym. Spójrzcie sobie, jak wygląda w znowelizowanym rozporządzeniu opis czynnika szkodliwego, jakim jest prowadzenie pojazdu:
Nie ma tu jednoznacznego wskazania do konsultacji psychologicznej. Mamy informację o tym, że ma być wykonane badanie widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie, ale jak wiecie jest to badanie funkcji wzrokowych, w zasadzie powinno być wykonane przez okulistę, ale faktycznie dość często wykonują je również psycholodzy transportu.
Jak poszukamy w sieci informacji o tym, jakie są wymagania dla kierowcy kat. B, czym powinien się charakteryzować, jakie mieć cechy i zdolności to wręcz prosi się tutaj o konsultację psychologiczną, szczególnie jeśli są to osoby zatrudnione na stanowisku kierowcy, pracujące w transporcie drogowym, szczególnie międzynarodowym. Przedstawię Wam najczęściej pojawiające się wymagania:
- dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa
- zręczność
- szybki refleks
- wysoka spostrzegawczość
- zdolność koncentracji uwagi, podzielności uwagi
- wysoka odporność emocjonalna, wysoka samokontrola
- umiejętność podporządkowania się przepisom
- odpowiedzialność, cierpliwość, uprzejmość
Kto jak nie psycholog posiada kompetencje i narzędzia, aby to ocenić?
Drugą ważną kwestią, jaką należało podjąć w kontekście pracy kierowcy kat. B to na jakie ryzyko jest narażony, jakie występują czynniki szkodliwe na tym stanowisku pracy.
- czynniki zewnętrzne, fizyczne, takie jak: temperatura, hałas, drgania, wibracje, spaliny, niedostateczne oświetlenie, podnoszenie ciężkich ładunków
- długie przebywanie w pozycji siedzącej
- ponadnormatywne godziny pracy
- praca może wiązać się z większym ryzykiem utraty zdrowia i życia
- narażenie na monotonię rutynowych czynności przy jednoczesnym skupieniu uwagi na warunkach drogowych
- często praca poza domem, w święta, w weekendy
- odpowiedzialność za prowadzony pojazd i jego wyposażenie
- stres
- zmęczenie
- praca pod ciągłą presją czasu
- coraz częściej praca pod dużą kontrolą urządzeń telematycznych, teleinformatycznych (lokalizator, GPS).
Często do pracy jako kierowcy idą osoby młode, mające niewielki staż w prowadzeniu pojazdu, czasami niedojrzali, ale też nie zdający sobie sprawy z tego, jak ta praca może wyglądać, ile godzin powinni prowadzić auto, ile przysługuje im przerwy, jak wpływa zmęczenie na zdolność prowadzenia pojazdu.
Uważam, że jest to ważna z perspektywy psychologii transportu grupa zawodowa, bardzo niedoceniana, również pod względem badań.
Być może warto by było rozważyć czy osoby, które wykonują pracę de facto taką jak kierowcy ciężarówek z tą różnicą, że prowadzą auto do 3,5 t nie powinni podlegać podobnym badaniom (a więc i psychologicznym i lekarskim) jak kierowcy zawodowi, a także przepisom prawa dotyczącym czasu pracy i odpoczynku, korzystania z tachografów itp.
Dlaczego konsultacja psychologiczna dla kierowcy kat. B byłaby wskazana i jest taka ważna?
Konsultacja psychologiczna pozwala ocenić psychologiczne mechanizmy regulujące zachowanie kierowcy w procesie pracy, oraz zachowanie osoby kierującej pojazdem. Celem konsultacji psychologicznej jest przecież ochrona pracownika przed negatywnymi skutkami mogącymi powstać w procesie pracy, w tym podczas prowadzenia samochodu w celach służbowych. Ocenienie przez psychologa poziomu sprawności funkcji psychicznych wymaganych w procesie bezpiecznego prowadzenia pojazdu pozwoli odpowiedzieć na pytanie czy dany pracownik posiada odpowiednie predyspozycje do tego, by bezpiecznie i bez ryzyka zagrożenia dla siebie i innych wykonywać czynności służbowe, w tym prowadzić samochód kat. B.
